Van ‘vriend’ naar ‘friend’: is Engels cool of gewoon aanstellerig?

 Weinigen kijken vandaag verbaasd op bij het horen van een Engelse naam voor een evenement dat in Vlaanderen of in Nederland plaatsvindt, of het nu om een muziekfestival gaat, een beurs of een tentoonstelling. Op de Nederlandse website Follow the Beat staat een agenda met 898 upcoming festivals, wat natuurlijk veel duidelijker is dan 898 aankomende festivals. Op de bijna helemaal Nederlandstalige startpagina van het Klarafestival staat in grote letters 20th Klara Festival. Via het menu bovenaan kun je doorklikken naar vip-experience, waarbij ik me afvraag wat er dan mis zou kunnen zijn met een vip-beleving. Verder kun je ook Klarafestival Friend worden. Zou friend hetzelfde betekenen als wat we gewoonlijk vriend noemen? Ik denk het wel, want bij Wonderfeel kun je nog gewoon vriend worden. Overigens, wie friend wordt van het Klarafestival, treedt meteen toe tot de community. Bij Wonderfeel word je als vriend lid van de Wonderfamilie. In Vlaanderen denkt men soms dat de Engelse gekte in Nederland grotere proporties aanneemt dan in Vlaanderen, maar ik vrees dat dat niet klopt.

De kritiek op de verengelsing van onze taal en cultuur wordt door taalkundigen soms weerlegd of genuanceerd met het argument dat ontleningen van alle tijden zijn, dat talen die met een invloedrijkere taal in contact staan, altijd woorden en uitdrukkingen aan die invloedrijkere taal ontlenen. Dat klopt natuurlijk. Maar hier is meer aan de hand dan alleen maar het effect van taalcontact en de daar op natuurlijke wijze uit voortvloeiende ontlening van woordenschat. Het is vaak een keuze geworden om met de eigen bevolking in het Engels te communiceren.

Engelse namen van tentoonstellingen, festivals, gebouwen en projecten zijn geen leenwoorden, maar een keuze voor communicatie met de burger in het Engels. 20th i.p.v. 20e kun je niet zomaar als leenwoord beschouwen. Hetzelfde geldt voor upcoming, experience en friend. Taalkundigen verklaren de keuze voor het gebruik van leenwoorden als een natuurlijk proces, omdat leenwoorden woordenschatleemtes vullen: als er plotseling iets nieuws is waar met een woord naar verwezen moet kunnen worden, dan gaat een taal vaak leentjebuur spelen bij de taal waarin dat nieuwe ontstaan of ontwikkeld is. Of het leenwoord is een bijna-synoniem voor een inheems woord, maar heeft een andere connotatie. Dat klopt natuurlijk allemaal: met het woord computer hebben we iets benoemd dat voorheen niet bestond, chatten is iets anders dan babbelen, mail (voor e-mail) is iets anders dan post. Maar bij 20th, upcoming, experience en friend zie ik die andere connotatie niet en het gaat ook niet om iets nieuws waar we opeens een nieuw woord voor nodig hebben in het Nederlands. Het gaat om niets anders dan aanstellerij.