Een bibliotheek in een psychiatrisch ziekenhuis? Helemaal zo gek nog niet!

Het ziekenhuis ontstond in de schoot van de congregatie Bermhertigheid Jesu. L’asile du Sacré-Coeur opende de deuren in november 1900. Meer dan vandaag was het ziekenhuis vroeger bijna een dorp op zich met een eigen slager, bakker, wasserij, enzovoort.

Voor de bibliotheek vinden we geen precieze oprichtingsdatum terug. Zeker is wel dat een van de zusters het initiatief nam en het belangrijk vond dat er aandacht was voor boeken en een bibliotheek. Vermoedelijk is dat omstreeks de jaren zestig beginnen groeien. Vandaag zijn er geen zusters meer aanwezig in het ziekenhuis.

Mensen die opgenomen zijn in een psychiatrisch ziekenhuis zijn vaak zoekende. Wat heb ik? Wat doe ik eraan en wie kan mij helpen? Het ziekenhuis biedt deze mensen een veilige omgeving waarin ze zelf op zoek gaan naar antwoorden.

Onze therapeuten spelen hierin een belangrijke rol. Ze zijn geen artsen, dus ze kunnen geen medicatie voorschrijven, maar een voorschrift voor een boek kan gelukkig wel. Zo zetten we mensen op weg naar onze bibliotheek en geven we kansen om het lezen te (her)ontdekken.

We merken dat mensen die door hun psychische kwetsbaarheid in opname zijn, het vaak niet zien zitten om stappen naar de buitenwereld te zetten, laat staan naar een openbare bibliotheek. Dat kan allerlei redenen hebben, bijvoorbeeld een gebrek aan assertiviteit of energie om een bibliotheek of boekhandel binnen te stappen. De bibliotheek van het ziekenhuis biedt dan een veilige omgeving waarin ze boeken (opnieuw) kunnen leren kennen.

Uiteraard moedigen we mensen wel aan om, zeker eens hun herstelproces echt op gang komt, zoveel mogelijk van het reguliere aanbod gebruik te maken. Maar door hun psychiatrische problematiek is dat niet altijd haalbaar. Zo bieden wij een tijdelijk en veilig alternatief.

Daarnaast beschikken we ook over een wetenschappelijke bibliotheek die gescheiden is van het andere aanbod. Je vindt hier relevante en wetenschappelijke tijdschriften. Uiteraard is het belangrijk dat medewerkers hun kennis up-to-date houden. Ook stagiairs of artsen-specialisten in opleiding die een opdracht of eindwerk moeten maken, kunnen bij ons terecht.

Als een psycholoog of ergotherapeut iemand doorverwijst naar onze bibliotheek, dan is dat voor die mensen al een eerste stap die ze moeten zetten. Ze schieten weer in actie. Die eerste stap vinden we heel belangrijk.

We beschouwen onze bibliotheek als een ontmoetingsplaats die losstaat van het hele therapeutische gebeuren, waar mensen even niet in hun rol van cliënt zitten. Ook mensen die bij ons opgenomen zijn in een acute crisissituatie en vanwege veiligheidsredenen het domein of de afdeling niet mogen verlaten, vinden bij ons een aanbod.

Als bibliotheekmedewerkers en -vrijwilligers bieden we een luisterend oor, los van de therapeuten en verpleegkundigen verbonden aan de afdeling. We zijn voor een stuk buitenstaanders die geen actieve rol opnemen in het behandel- of begeleidingsproces. Mensen die bij ons langskomen en de nood voelen om stoom af te blazen, hoeven niet bezorgd te zijn dat alles opeens in hun dossier zal staan. Enkel als er heel ernstige zaken verteld worden of er gevaar is voor suïcide, leggen we contact met de hulpverleners.

Daarnaast is ontspanning gewoon voor iedereen belangrijk. Intensief therapie volgen vraagt heel wat van een mens. Cliënten die uit een diepe depressie komen, kunnen soms niet de nodige concentratie opbrengen om een boek te lezen. In dat geval raden we aan om met een strip of jeugdliteratuur te beginnen. Een goed jeugdboek is voor sommige mensen een opstap om opnieuw de stap te zetten naar het lezen van een roman.

Verder laat de kleinschaligheid van onze bibliotheek toe om op maat te werken. Als er zich een cliënt aandient met een uitgesproken voorliefde voor een auteur van wie we geen werken in de rekken hebben, dan doen we inspanningen om die persoon toch te bedienen.

Een mooi iets is dat we ook gezelschapsspellen aanbieden. Het overgrote deel van onze cliënten gaat in het weekend naar huis, maar voor de mensen die hier blijven, zijn de spellen een toffe manier om hun dag op een zinvolle manier in te delen. We merken dat er onder cliënten vaak een dynamiek ontstaat waarbij ze elkaar meetrekken om nieuwe spellen te ontdekken.

Het team bestaat uit twee medewerkers en vier vrijwilligers. Dankzij de vrijwilligers kunnen we tijdens de week de nodige continuïteit garanderen en de bibliotheek toegankelijk houden voor onze cliënten. Zij staan in voor het onthaal, naast de registratie, opvolging en controle van de uitgeleende werken en spellen. Een welgemeende dankjewel aan deze mensen!