Jazz&mo' #16 is een wereldnummer. Eentje van wereldformaat. Maar ook een nummer dat de weide wereld verkent. En als iets in jazz het Westen en het Midden-Oosten samenbrengt, dan is het wel de trompet van de Franse Libanees Ibrahim Maalouf. Wij vieren zijn 40e verjaardag met een terugblik op een boeiende carrière.
Het is in feite eerder toeval dat Ibrahim Maalouf geboren werd in Libanon. Zijn ouders waren twee jaar eerder naar Frankrijk getrokken, op de vlucht voor de burgeroorlog. Een begrafenis bracht hen in 1980 even in Beirut en het was in het plaatselijke ziekenhuis dat de latere trompettist al schreiend voor het eerst z’n longen vulde. Hij kwam terecht in een artistieke familie: de grootvader was een dichter, zijn nonkel Amin werd de eerste ‘franco-libanais’ die zou toetreden tot de Académie Française en zijn ouders waren klassieke muzikanten. Als zevenjarige uk volgde Ibrahim Maalouf zijn eerste trompetlessen bij zijn vader en vijf jaar later pende hij al zijn trademark compositie neer: Beirut, een nummer dat was geïnspireerd door het jaarlijkse bezoek aan het moederland.
Al snel wees alles erop dat Maalouf naam zou maken in de wereld van de klassieke muziek. Als jonge twintiger won hij maar liefst vijftien internationale wedstrijden voor solisten, maar dat resulteerde niet meteen in concerten. Compleet verwilderd ging Maalouf te rade bij niemand minder dan Maurice André. ‘Waarom je niet geboekt wordt?’, sprak de virtuoos. ‘Iemand met Arabische roots die even komt tonen hoe je Bach speelt, daar is het Franse publiek niet klaar voor, denk ik.’
De lokroep van jazz, muziek die hij pas op zijn 18e ontdekte toen een vriend hem Kind of Blue leende, werd plots groter.
Dit werd de muziek waarin hij niet alleen de brug kon slaan tussen jazz, rock en pop, maar ook tussen zijn twee paspoorten. Hij werd hierbij geholpen door een uitvinding van zijn vader: gefrustreerd door de beperkingen van de trompet had die een model ontwikkeld met een extra ventiel waardoor je ook kwartnoten kon spelen. Plots lag Arabische muziek binnen handbereik!
Het duidelijkste voorbeeld in het werk van Ibrahim Maalouf is ongetwijfeld het album Kalthoum (2015), zijn ode aan Oum Kalthoum, de Ster van het Oosten, de vierde piramide van Egypte, de zangeres voor wiens begrafenis vier miljoen landgenoten de straat op trokken en tevens de stem die de kleine Ibrahim in Frankrijk iedere avond beluisterde voor het slapengaan.
Maar ook wanneer Maalouf bijvoorbeeld Miles Davis interpreteert, klinkt zijn erfgoed door. Van zijn vader leerde hij al vroeg om een mawwal te zingen, traditioneel Arabische muziek die eerder traag is en tsjokvol emotie zit. Naar eigen zeggen zit dit vandaag verankerd in zijn spel. ‘Noem het gerust mijn accent,’ stelt Ibrahim Maalouf regelmatig in interviews.
Wel, de wereld heeft er oren naar. Salif Keita, Lhasa de Sela, Juliette Gr co, Vanessa Paradis... De lijst met samenwerkingen is lang en telt ook verschillende Belgen: Eric Legnini, Stéphane Galland en François Delporte zijn de voornaamste. ‘Ik ben altijd geraakt door de bescheidenheid van de Belgen waarmee ik werk,’ liet hij ooit weten aan L’Echo. ‘Zo talentrijk en tegelijk zo menselijk.’
Toch zal de bekendste samenwerking die met Sting zijn. Een jaar na de aanslagen in Parijs speelden ze zelfs samen het eerste concert in de heropende Bataclan. Het zegt veel over de status van Maalouf in Frankrijk, waar hij intussen ook Ridder in de Orde der Kunsten en Letteren werd en een César won voor de soundtrack van Dans les Fôrets de Sibérie. Faut le faire !
Verder deze editie: Nathan Daems vindt een etiket als Ethiojazz oké, maar laat zich tegelijk volop beïnvloeden door Oosterse, Griekse, Roemeense, Turkse muziek. The Ex is helemaal thuis in Ethiopië. Luc Mishalle draagt trots de bijnaam ‘Brusselse Gnawa’. Trompettist Yamen Martini is geboren in Aleppo, woont aan de Belgische kust en mixt in zijn muziek Oost en West. Indrė Jurgelevičiūtė is jong & geweldig. Hijaz combineert Arabische en Griekse klanken met jazz. Azmari, Eddy & the Ethiopians, Kasai Allstars, Esinam, Toine Thys Overseas, Free Desmyter & Bassem Hawar, Zhivko Vasilev, Tigran Hamasyan, Erwin Vann, Nguyên Lê, Sarathy Korwar, Sitardust... & many mo'.