Het Nederlands over de grenzen heen

Dat ‘buitenland’ wordt opgesplitst in twee delen. Je hebt de buurtaalregio’s die aan het Nederlandse taalgebied grenzen (Wallonië, deelstaten van Duitsland, het noorden van Frankrijk) en de rest van de wereld. Specifiek aan de buurtaalregio’s is dat daar Nederlands gegeven wordt in het reguliere onderwijs, terwijl het in de rest van de wereld vooral over het hoger onderwijs en niet-academische opleidingen gaat.

Kris: “Zo’n 400.000 leerlingen volgen Nederlands in de buurtaalregio’s. Wereldwijd komen daar nog eens 13.000 studenten bij die het Nederlands als een academisch domein bestuderen: taal, literatuur en cultuur. De Taalunie zorgt voor de ondersteuning van projecten, nascholing en didactisch materiaal. Maar wij stippelen zelf niet het beleid daarvoor uit. Die verantwoordelijkheid blijft bij de onderwijsministeries van de landen in kwestie.”

Een van de leerkrachten die de Taalunie ondersteunt is Uta Maria Cyprian. Zij is als Duitse met een Nederlander getrouwd en raakte door haar man gefascineerd door de Nederlandse taal en cultuur. Intussen is ze al jaren aan de slag als lerares in een Duitse basisschool in Münster. Ze geeft daarnaast ook Nederlandse buurtaalles.

Uta: “Ik vind het heel belangrijk om in de grensstreek open te staan voor de taal en cultuur van de buurlanden. Alleen zo gaan de grenzen in je hoofd weg en zie je die grens als een kans in plaats van een beperking. Ik geniet er dan ook echt van om les te geven en samen te werken met de Taalunie. En dat kan natuurlijk alleen als je ook Nederlands spreekt. Mijn man was bijvoorbeeld militair in Nederland en leerde Duits via mij. Intussen werkt hij in Duitsland. Zonder taal had hij die stap niet durven te zetten.”

Een taal opent deuren. En dat besef groeit meer en meer bij de ouders van vandaag. De klassen van Uta Maria zitten dan ook goed vol met nieuwsgierige taalleerders.

“De kinderen in mijn les blijven allemaal vrijwillig een lesuur langer om Nederlands te leren. Ik pak de les heel speels aan en het is ongelooflijk hoe ze het Nederlands opzuigen. We zien zelfs dat de kinderen, bij het afronden van de basisschool, samen met hun ouders actief op zoek gaan naar een school die Nederlandse les geeft. We zijn intussen ook een tweede lerares aan het bijscholen.”

Kris: “Ook in Wallonië en Frankrijk groeit het besef dat het Nederlands kansen geeft. Het geeft je een aantal voordelen op de arbeidsmarkt, maar je leert ook een andere cultuur kennen. Die ervaringen zijn alleen maar verrijkend en interessant.”

“De Taalunie is niets zonder de mensen in het veld”, gaat Kris verder. “Naar hen willen we luisteren. Hen willen we helpen. Alleen zo kunnen we het Nederlands als taal dynamisch houden voor iedereen. Maar dat kan alleen als je een duwtje in de goede richting geeft. Ik ben dan ook heel blij dat Vlaanderen en Nederland die verantwoordelijkheid bij de Taalunie hebben gelegd. Zo heb je meer impact en werk je meteen op grotere schaal.”

Uta: “Binnenkort zitten we met zeventien onderwijzers samen voor een bijscholing waarin we aan de slag gaan met nieuwe methodieken en pedagogiek. Dat kan alleen dankzij de Taalunie. Ik zie ook de interesse stijgen. Zelfs uit andere deelstaten willen scholen weten hoe ze buurtaalles kunnen organiseren en ze hopen ook Euregioschool te worden. Het is dan ook ongelooflijk hoe scholen van die verrijking profiteren. Ze zijn echt trots op de winst die de kinderen uit die taallessen boeken.”

Kris: “Het Nederlands is populairder dan we denken. We mogen dus terecht trotser zijn op onze taal. STEM-vakken (exacte wetenschap, technologie, engineering en wiskunde, red.) krijgen meer en meer aandacht, maar taal is een enorm machtig instrument. Er zijn geen raketten naar de maan, geen ‘Sustainable Development Goals’ zonder taal. Taal is ons vervoermiddel. Taal is ook een wetenschap. En taal studeren kan even spannend zijn als wiskunde of techniek studeren. Als we daar meer op inzetten, kunnen we de grenzen opengooien. Dat kan alleen maar interessant zijn. Als ik kijk naar alle enthousiaste leerkrachten in de buurtaalregio’s, dan moet dat haalbaar zijn.”

Kris Van de Poel

• hoogleraar taalkunde aan de Universiteit van Antwerpen
• sinds maart 2020 algemeen secretaris van de Taalunie
• favoriete Nederlandse woord: appelblauwzeegroen, “want dat woord bestaat alleen in Vlaanderen, in Nederland begrepen ze niet waar we dat vandaan haalden”

Uta Maria Cyprian

• lerares in een basisschool

• enthousiaste ambassadeur van buurtaalles en het Nederlands

• favoriete Nederlandse woord: gezellig, “want dat is het Nederlands zelf ook, echt een gezellige taal"