Barok in al haar rijkdom
Dat de barokperiode een ongelooflijk rijke tijd is geweest, wordt nog maar eens duidelijk als we praten met Bruno Forment, hoofdonderzoeker aan het Orpheus Instituut. In de cursusreeks Wonderkamer barok. Beleef de zeventiende eeuw brengt hij vijf specialisten samen die over de grenzen van hun vakgebied kijken. Als kers op de taart vindt de cursus plaats op een unieke locatie.
Je bent verbonden aan het Orpheus Instituut. Wat is dat precies?
“Het Orpheus Instituut is opgericht in 1996 om musici de kans te geven zich te verdiepen in onderzoek. Op dat moment bestond er geen derde cyclus voor muzikanten. Dankzij het Orpheus Instituut kunnen musici vanuit hun eigen muzikale praxis artistiek onderzoek verrichten. Dat is nog anders dan puur musicologisch onderzoek, want een musicoloog is niet per se een actief musicus. Vanaf 2004 richtten we als eerste een ‘doctoraat in de kunsten’ in, in samenwerking met de conservatoria en universiteiten. Het Orpheus Instituut is hierin wereldwijd een pionier.”
Jullie zetelen in een bijzonder historisch pand.
“Inderdaad. Onze hoofdzetel is gevestigd in een negentiende-eeuws gebouw aan de Korte Meer in Gent. In 2020 kregen we ook het bijhorende achttiende-eeuwse koetshuis van het stadshotel van de familie d'Hane-Steenhuyse in bruikleen van Stad Gent. Oorspronkelijk zorgden de twee verdiepingen ervoor dat de paardenstallen, de zadelkamer, de mestput en de opslagplaats voor hooi en stro gescheiden bleven van het verblijf van de koetsier. De volledige site – het woonhuis, de tuin en het koetshuis – werd eigendom van Stad Gent in 1980. Het koetshuis, waar de cursus van Davidsfonds Academie zal plaatsvinden, werd volledig gerenoveerd en is een echt pareltje uit het ancien régime.”
Pyramidezaal in het Koetshuis
Een belangrijke noot is de huisvesting van de bibliotheek, met de recente aanwinst van de Ton Koopmancollectie. Wat omvat die?
“In 2020 verwierf het Orpheus Instituut de prestigieuze privébibliotheek van dirigent, klavecinist en organist Ton Koopman. Ze telt niet minder dan 350 lopende meter en behelst zo’n 20.000 boeken en partituren. Een derde daarvan zijn historische drukken en manuscripten. Ton Koopman is een van de pioniers van de historische uitvoeringspraktijk van zeventiende- en achttiende-eeuwse muziek. Zijn bibliotheek is altijd een werkinstrument geweest, dat de muziek in het ruime kader van de zeventiende en de achttiende eeuw plaatst.”
Selectie boeken en manuscripten uit de Ton Koopmancollectie
De cursus gaat over de barok. Je stelde daar een heel mooi programma voor samen. Kan je iets vertellen over de keuzes die je hiervoor maakte?
“Het belangrijkste uitgangspunt is dat de bibliotheek van Ton zoveel meer omvat dan alleen maar muziek. Mensen hebben het er vandaag moeilijk mee om niet in hokjes te denken. In de negentiende eeuw werkte men vanuit afzonderlijke eilanden, terwijl de periode ervoor eigenlijk één humanistisch continuüm was. Neem bijvoorbeeld René Descartes: die man kon perfect filosoof, wiskundige, muziektheoreticus en zoveel meer zijn. Men dacht veel meer multidisciplinair. Om die wereld en de bibliotheek van Ton te snappen, moeten we durven over de vakjes heen gaan. Literatuur, muziek, architectuur… Alles is verbonden met elkaar. Je kunt het ene niet snappen zonder het andere te bekijken. In de cursusreeks willen we de wereld van de barok tonen in al haar rijkdom. We brengen verschillende specialisten samen die de kruisverbanden durven tonen en dat geeft een uniek en rijk beeld.”
“We moeten durven over de vakjes heen denken. In deze cursus willen we de barok in al haar rijkdom tonen”
Als je een manuscript uit de bibliotheek zou mogen kiezen en voorstellen: welk zou dat dan zijn?
“De collectie bevat een wereldwijd uniek manuscript van een vroege cantate van Händel. Het is pas enkele jaren geleden ontdekt, zelfs Ton wist niet dat het enige overgebleven originele handschrift van die cantate zich in zijn collectie bevond. Ondertussen is het gedigitaliseerd en bestaan er ook opnames van.”
Wil je meer leren over de boeiende barokperiode? Volg dan zeker de cursus Barokke wonderkamer. Beleef de zeventiende eeuw in het Koetshuis in Gent op 13, 20, 27 oktober, 10 en 17 november, telkens van 14 tot 16.30 uur. Sprekers zijn Bruno Forment, Kornee van der Haven, Katlijne Van der Stighelen, Pierre Delsaerdt en Ton Koopman. Alle info en inschrijvingen vind je op onze website davidsfonds.be
