Uitgever aan het woord: Els Wouters
Uitgevers, het zijn de poortwachters van de literaire wereld die de kwaliteit van onze literaire nalatenschap bewaken. Uitgevers zijn makers van dromen, maar ook genadeloze heersers die beslissen over de toekomst van uw woorden. In deze nieuwe reeks willen we een beeld bieden van de persoon achter uw literaire dromen. We bijten de spits af met Els Wouters van Uitgeverij Houtekiet.
Een gaatje in de drukke agenda vinden blijkt geen sinecure te zijn. Uiteindelijk besloten we om de pogingen om live af te spreken te staken en onze toevlucht te nemen tot digitale hulpmiddelen. Enkele dagen later rolden de antwoorden mijn mailbox binnen. In de agenda was een gaatje gevallen.
Wie is Els Wouters?
Na mijn studies Romaanse talen ben ik eerst wat aan de universiteit blijven plakken en heb ik een doctoraat geschreven over Simenon. Daarna ben ik in de wondere wereld van de boeken getuimeld als promotie- en marketingverantwoordelijke bij VBK België. Vijf jaar geleden ben ik uitgever geworden bij Houtekiet. Volgend jaar vier ik 20 jaar in het boekenvak.
Wij zijn trots op elk boek met ons logo erop.
Hoe ziet je werkdag eruit?
Nadat ik ’s morgens eerst kranten en social media heb bekeken, beantwoord ik de dringendste mails. De rest van de dag blijft mijn mailbox openstaan en probeer ik binnenkomende mails tussendoor zoveel mogelijk bij te houden. Geen twee dagen op de uitgeverij lijken op elkaar en geen enkele dag is voorspelbaar. Meetings en deadlines liggen uiteraard vast, maar daartussen duikt er altijd wel weer een onverwachte vraag of een dringende klus op. Ik bel met een auteur over de titel van zijn nieuwe boek, spreek een haalbare timing af met een corrector, bekijk samen met mijn collega’s de covers die net zijn binnengekomen van de vormgever, tip een paar journalisten over een boek dat binnenkort zal verschijnen, zit samen met onze directeur over de cijfers van de voorbije week of bedenk samen met ons team een leuke manier om onze nieuwe webshop in de kijker te zetten...
Om 17.00 uur is de werkdag meestal niet gedaan. Boekpresentaties of literaire events vinden ’s avonds en in de weekends plaats. Sowieso overleg ik meerdere keren per dag met mijn naaste collega’s. Wij zijn een kleine, enthousiaste ploeg die veel met elkaar deelt en persoonlijk contact heel belangrijk vindt. Dat is de troef van onze uitgeverij.
Hoe maak je een eerste selectie? Welke criteria hanteer je?
Gemiddeld belandt er een manuscript per week op mijn bureau. De begeleidende brief zegt al veel. Als die in gebrekkig Nederlands geschreven is of als de toon arrogant is, valt het manuscript meestal ook tegen. Dat merken we al na enkele bladzijden. Er zijn geen objectieve criteria. Het belangrijkste is dat de insteek doordacht of het onderwerp origineel is en uiteraard dat de schrijfstijl aanspreekt. En zelfs dan moeten we nog verder kijken: is er een publiek te vinden voor dit boek? Zijn er al niet te veel gelijkaardige boeken op de markt?
Waar moet je als schrijver op letten wanneer je een manuscript doorstuurt?
Sommige mensen vragen ons welk lettertype we verkiezen en wat de interlinie moet zijn. Dat is voor ons van geen belang. De uitdaging is om onze aandacht te vangen én vast te houden met wat je schrijft. Daar is helaas geen gouden formule voor. Het is logisch dat je er best op let dat je begeleidende brief en het manuscript zelf verzorgd zijn. Vraag eventueel aan iemand anders om na te lezen, want zelf zie je vaak foutjes niet meer. Al kunnen we die desnoods nog door de vingers zien als het manuscript er echt uitspringt. De tikfoutjes halen wij er dan later wel uit. Iemand met een frisse pen en een nieuw geluid zullen we daar niet op afrekenen. Maak je brief ook niet te lang. Het manuscript zal voor zich spreken.
Welke soort manuscripten zijn momenteel ‘in’?
Omdat wij bekendstaan als toonaangevende uitgeverij voor spannende boeken, krijgen we veel manuscripten in dat genre toegestuurd. Daarnaast – eigenlijk vooral sinds corona – zijn er ook veel mensen die hun eigen levensverhaal hebben neergepend. Helaas zijn dat meestal niet de beste manuscripten. Als het verhaal het particuliere niet overstijgt, zal het geen groot lezerspubliek kunnen bekoren.
Geen twee dagen op de uitgeverij lijken op elkaar en geen enkele dag is voorspelbaar.
Heeft corona een invloed gehad op het lees- en schrijfgedrag van mensen?
In het begin van de pandemie merkten wij dat een ouder boek plots heel goed begon te verkopen, zonder dat wij daar inspanningen voor hadden gedaan. Online gingen mensen ineens op zoek naar een exemplaar van *De zwarte dood* van Mark Heirman. Nu, anderhalf jaar later, heb ik eerder de indruk dat de mensen minder zin hebben in boeken over ziektes en virussen. Qua schrijven zei ik het daarnet al: velen voelden zich tijdens de lockdown geroepen om hun miserie van zich af te schrijven en hadden daar plots ook de tijd voor.
Heb je ooit een manuscript in handen gekregen dat je in een ruk hebt uitgelezen?
Jazeker. Het gebeurt maar af en toe, maar als je zo’n juweeltje in handen krijgt, is dat heerlijk. Voor zo’n boek zetten we ons dan ook honderd procent in. Mensen grijpen vaak terug naar de bekende namen. Dan is het onze taak – een flinke uitdaging weliswaar – om ervoor te zorgen dat het zoveel mogelijk kansen krijgt.
Gaan jullie zelf ook actief op zoek naar manuscripten?
Zeker. Vaak hebben we zelf een idee voor een boek en gaan we op zoek naar de juiste auteur om het te schrijven. We nemen ook graag en zoveel mogelijk deel aan schrijfdagen of andere pitchmomenten. Voor corona hebben we ook een paar keer een schrijfwedstrijd georganiseerd in samenwerking met een magazine. Ook dat is een goede manier om talent op te sporen.
Welke stappen volgen na een positief advies voor een manuscript?
Wij vinden het belangrijk om dan eerst de auteur live te ontmoeten. Samen een boek maken is een bijzonder en vaak zelfs emotioneel proces. Er moet dus een klik zijn tussen beide partijen. Tijdens dat eerste gesprek lichten wij onze werking, het verdere proces en de auteursovereenkomst toe.
Wat zijn de meest voorkomende fouten bij het insturen van een manuscript?
Wat bij mij geen goede indruk achterlaat, is wanneer mensen een manuscript insturen en er in de weken daarna nog twee of drie herwerkte versies toekomen. Wacht liever tot de tekst voor jou écht op punt staat. Uiteraard zal er nog aan gesleuteld worden, maar dat doen we dan samen. Een ingestuurd manuscript weer intrekken en vervangen door een andere versie wekt de indruk dat je niet doordacht te werk bent gegaan en dat we ons kunnen verwachten aan nog meer wispelturigheid.
De uitdaging is om onze aandacht te vangen én vast te houden met wat je schrijft. Daar is helaas geen gouden formule voor.
Wat beschouw je als je mooiste ontdekking in de literatuur? Van welk manuscript heb je spijt dat je het niet uitgegeven hebt?
Als ik bepaalde namen noem, doe ik veel andere auteurs oneer aan. In principe zijn wij bij Houtekiet trots op elk boek met ons logo erop. Als een debutante als Valerie Tack mooie commentaren krijgt, dan vinden wij dat fantastisch. Zij is absoluut een ontdekking en wij kijken erg uit naar haar tweede boek. Ook een heerlijk moment was toen éminence grise Geert van Istendael de Hercule Poirot Debuutprijs won. Hij had nog nooit eerder een misdaadroman geschreven en wij waren maar wat blij dat wij die mochten uitgeven en dat die terecht bekroond werd. Dankzij Margot Vanderstraeten ontdekte ik dit jaar de verhalenbundel *De mantel* van Silvain Salamon. Dat boek verscheen in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Zo’n parel een tweede leven kunnen geven is zalig. Om eerlijk te zijn heb ik nog nooit spijt gehad van een manuscript dat we niet hebben uitgegeven. Er is altijd een reden waarom het dan toch beter elders op zijn plaats zit.
Dominique De Groen, de kritische lezer en een uitgever aan het woord. Zet jezelf aan het schrijven met hét tijdschrift dat je daarbij helpt. Inclusief literaire puzzel om het jaar goed te starten.
