Project Poëzie en kwetsbaarheid

We werkten samen met Wijkcentrum De Kring, HuisvandeMens Eeklo en het Poëziecentrum om Eeklonaars te verbinden, met poëzie als bindmiddel en kwetsbaarheid als rode draad. De doelstellingen van het project waren kwetsbaarheid bespreekbaar maken, ontmoeting stimuleren door de meest kwetsbaren en anderen samen te brengen, en de deelnemers op een laagdrempelige manier poëzie laten beleven.

Bij het project Poëzie en kwetsbaarheid streefden we naar een brede sociale mix om zo ontmoeting tussen de meest kwetsbaren en anderen te stimuleren. We zagen kwetsbaarheid in de breedste zin van het woord (psychische kwetsbaarheid, armoede, eenzaamheid enzovoort), maar richtten ons in het bijzonder op bezoekers van Wijkcentrum De Kring en de patiënten die in het Psychiatrisch Centrum van Eeklo verblijven of er naar de dagkliniek komen.

We vonden het belangrijk om kwetsbaren als medeorganisator bij het project te betrekken. Kwetsbaren (als ervaringsdeskundigen) en medewerkers van de verschillende partners stonden dan ook samen in voor de voorbereiding, uitwerking en ondersteuning van de activiteiten rond poëzie.

Een diverse groep nam deel aan de activiteiten dankzij een brede communicatie, een lage deelnameprijs, diverse locaties en de verschillende partners. We communiceerden de activiteiten breed: via de vaste kanalen van de partners, het stedelijk infoblad en de UiTdatabank. Om financiële drempels te vermijden, hielden we de deelnameprijs laag, boden we een kansentarief aan en konden deelnemers UiTPAS-punten inruilen en zo gratis deelnemen. Door te kiezen voor verschillende locaties (cultuurcentrum, Wijkcentrum De Kring, de bibliotheek en muziekclub N9) konden we ook de vaste bezoekers van die locaties bereiken. Aangezien de partners in verschillende sectoren actief zijn, spraken we een diverse groep aan wat betreft sociaal-economische status en kwetsbaarheid.

Poëzie als bindmiddel

Met de steun van Literatuur Vlaanderen konden we een groot aantal activiteiten aanbieden. Via lezingen, workshops en een poëziewandeling ontdekten de deelnemers verschillende facetten van poëzie: luisteren, lezen, schrijven en voordragen. Om de toegankelijkheid te vergroten, kozen we als rode draad voor het herkenbaar thema van kwetsbaarheid en kracht. Bij alle activiteiten kwamen dezelfde elementen terug: met anderen samenkomen, gastvrije plekken in Eeklo leren kennen, poëzie leren kennen en zo interesses verbreden, en een evenwicht bewaren tussen ontspanning en aandacht voor kwetsbaarheid.

De dichters die een lezing en/of workshop gaven, waren op de hoogte van de doelstellingen van het project en zorgden voor een activiteit op maat, rekening houdende met het thema en de doelgroep. Zo werden bij de lezingen niet alleen gedichten voorgelezen, maar werd er ook wat toelichting gegeven over de dichter, de schrijfstijl en het thema. De workshops waren heel laagdrempelig: stiftgedichten, gevoelens leren omzetten in een gedicht, basisoefeningen rond rijm en klank enzovoort.

Vanwege de coronamaatregelen was het aantal deelnemers per activiteit beperkt. Dat bleek uiteindelijk een grote troef: door de kleinschaligheid van de workshops en lezingen was er veel ruimte voor uitwisseling. Op die manier leerden kwetsbaren en anderen elkaar beter kennen.

Naar aanleiding van de poëziewandeling hingen er in Eeklo tweeënhalve maand lang affiches met gedichten rond kwetsbaarheid. Zo kwamen velen bewust of onbewust met kwetsbaarheid in aanraking. De mix van gedichten van professionelen en niet-professionelen, van kwetsbaren en anderen, zorgde ervoor dat er geen duidelijke scheidingslijn tussen die groepen was: op een eenvoudige manier werd zo de inclusie bevorderd.

Resultaten en toekomstplannen

Het project stimuleerde ontmoeting en bracht op die manier verbinding. Bij alle activiteiten was er een sociale mix van de meest kwetsbaren en anderen. Door samen deel te nemen aan activiteiten, leerden ze elkaar beter kennen. Kwetsbaarheid werd bespreekbaar en taboes en vooroordelen werden doorbroken. Ook nu nog merken we dat het project voor meer inclusie zorgde: zowel de bibliotheek als het Wijkcentrum bereiken een diversere groep. De deelnemers leerden dat de bibliotheek er niet enkel is voor een eerder elitair publiek, en dat het Wijkcentrum zich op iedereen richt.

Kwetsbaarheid, mentaal welbevinden en veerkracht werden in de kijker gezet. De meest kwetsbaren vonden het deugddoend te merken dat ze niet de enigen zijn die het soms moeilijk hebben. Sommigen vonden troost in het lezen van poëzie. Anderen vonden een uitlaatklep in het maken van poëzie, met behulp van de handvatten die ze tijdens de workshops aangereikt kregen. Nog anderen vonden het hoopgevend te horen dat bijvoorbeeld ook professionele dichters moeilijke momenten kenden of gekend hadden en toch een carrière uitbouwden. Tegelijkertijd werd bij het brede publiek meer begrip gecreëerd voor mensen die kwetsbaar zijn: door elkaar te ontmoeten bij activiteiten, door deel te nemen aan de poëziewandeling of door in het straatbeeld affiches en spandoeken van het project te zien.

Door dit project kreeg de bibliotheek de kans om de doelgroepenwerking te verdiepen. Het was heel waardevol om niet alleen vóór de doelgroep, maar ook mét de doelgroep te werken. De ervaringsdeskundigen brachten veel ideeën aan in de werkgroep, en zo kwamen we tot een programma dat een diverse groep aansprak. De ervaringsdeskundigen functioneerden ook als ambassadeurs: ze motiveerden mensen om deel te nemen aan activiteiten, hielpen mee bij het onthaal bij lezingen en zorgden er zo voor dat iedereen zich direct op zijn gemak voelde. De bibliotheek werd tijdens het project ook nadrukkelijk geprofileerd als een gastvrije plek waar iedereen zich welkom mag voelen: sommigen vonden daardoor intussen de weg naar de bibliotheek.

De samenwerking met partners als Wijkcentrum De Kring, HuisvandeMens Eeklo en het Poëziecentrum was verrijkend voor de bibliotheekmedewerkers. Door de samenwerking konden we een breed aanbod uitwerken, een ruimer publiek bereiken en kennis en ervaringen uitwisselen. We willen daarom ook na het project blijven samenwerken: weliswaar niet meer zo intensief als tijdens het project, maar toch op regelmatige basis. We denken bijvoorbeeld aan een samenleesgroep rond poëzie, of activiteiten die niet alleen in eigen huis, maar ook eens bij partners plaatsvinden.