Filmregisseur Vincent Bal: “Er bestaat bij sommige mensen de misvatting dat ze niet kunnen tekenen”
Tien vragen waarin zij of hij je gidst doorheen het leven en de dingen die ertoe doen. Vincent Bal (°1971) is een veelzijdig kunstenaar en vooral bekend van verschillende (kort)films, waarvan The Bloody Olive (naar een stripverhaal van Lewis Trondheim), Man van staal en Minoes allicht de bekendste zijn. Zijn Shadowology-boek en de immer groeiende, gelijknamige Instagrampagina zijn inventieve schaduwspelen-met-een-knipoog. Een ode aan de verbeelding.
Welk boek zou iedereen moeten lezen?
“De mooiste boeken uit je leven lees je soms niet zelf, maar worden je voorgelezen. Ik herinner me nog levendig hoe ik als kind genoot van Max en de Maximonsters en uren kon kijken naar de prachtige tekeningen van Maurice Sendak. Vooral het feit dat een van de monsters blote mensenvoeten had, vond ik zeer intrigerend. Een boek dat ik graag cadeau doe, is 84 Charing Cross Road van Helene Hanff. Een juweeltje, waarin je door de briefwisseling tussen twee mensen een beeld krijgt van een heel leven. En ten slotte moet ik toch Agatha Christie of Georges Simenon vermelden, omdat ik die elke vakantie herlees. Dan geniet ik net zoveel van de schrijfstijl en het verhaal als van de geur van de vergeelde bladzijden van mijn oude pockets. Een van mijn favorieten is ‘Maigret op kamers’.”
Welke stripauteur zou iedereen moeten leren kennen?
“Van de hedendaagse auteurs blijf ik onder de indruk van Lewis Trondheim. Goeie tekenaar, maar vooral een zeer veelzijdig scenarist. De albums die hij in de Donjon-reeks heeft gemaakt met Christophe Blain vind ik geniaal. Ik ben gek op de speciale tekenstijl van Christophe Blain, waarin realisme en karikatuur samensmelten tot iets heel eigens. Mijn lievelingstekenaar is misschien wel Jean-Jacques Sempé. Niet echt een striptekenaar, maar iemand die met een paar lijnen een hele wereld kan neerzetten. Hij kijkt met een milde blik naar de mensen, en naar alle dwaze dingen die we doen.”
Welke muziek of opname raad je iedereen aan?
“Ik zou zo veel willen aanraden! De platen die ik in mijn leven al het vaakst heb beluisterd, zijn Parade van Prince en Abbey Road van The Beatles, maar die zou iedereen natuurlijk al moeten kennen. Heerlijke muziek uit een ver verleden vind ik ook The Ink Spots en The Mills Brothers. De manier waarop ze in harmonie zingen is nu helemaal verdwenen en dat vind ik jammer.”
Welk kunstwerk ga je best met eigen ogen bewonderen?
“Het is in mijn ervaring altijd beter om een kunstwerk met je eigen ogen te zien, zeker omdat het zo omslachtig is om de ogen van iemand anders te lenen. Een reproductie geeft nooit de kleurenpracht weer van schilderijen van persoonlijke favorieten als Léon Spilliaert en Rik Wouters. Gelukkig hangen die in het KMSKA, op wandelafstand van mijn huis. Maar zelfs videowerken zoals de films van Bill Viola komen beter tot hun recht in een museumcontext, waar de verschillende schermen met elkaar in dialoog gaan. Het formaat van een werk kan je ook beter ervaren in het echt, zoals het reusachtige schilderij La Fée d‘ Electricité van Raoul Dufy in het MAM in Parijs.”
Welke stad of streek zou iedereen eens moeten bezoeken?
“Afgelopen zomer logeerden we in Lone Pine, een plaatsje aan de rand van de Mojave-woestijn in Californië. Mijn zoon, die veel bezig is met fotografie, verplichtte ons om voor dag en dauw op te staan en de zonsopgang te gaan bekijken in de nabijgelegen Alabama Hills. En gelukkig maar, want dat was inderdaad overweldigend mooi, ook al omdat de plek in de jaren 1950 en 1960 werd gebruikt als locatie voor allerlei westerns. Het verhaal achter een plek geeft er voor mij altijd een extra dimensie aan. Zo ook voor Savoca, een afgelegen dorpje in de buurt van Palermo in Sicilië. Daar bezocht ik jaren geleden het cafeetje waar een scène uit The Godfather 2 is opgenomen, die waarin Al Pacino zijn nieuwe vrouw ontmoet. In een achterkamertje hingen nog enkele vergeelde krantenartikelen aan de muur. Boven de deur zag je nog het half vergane houten bord waarop de decorploeg BAR had geschilderd. De bar heette oorspronkelijk anders, maar sinds de opnames van The Godfather staat er Bar Vitelli op de gevel geschilderd. De geschiedenis van een plek geeft er diepte aan, zeker als je je verbeelding een beetje moet gebruiken om dat verleden tot leven te brengen. Toen ik de plek vandaag googelde om de naam van het dorpje terug te vinden, zag ik dat Bar Vitelli recent helemaal is opgeknapt en nu wordt uitgebaat als het chique The Godfather Hotel… Het half vergane houten bord boven de deur is ook in rook opgegaan.”
Welke figuur zou iedereen moeten kennen?
“Iedereen zou Guust Flater moeten kennen. Ideaal rolmodel.”
Welke film of reeks zou iedereen gezien moeten hebben?
“De eerste keer dat ik The shop around the corner zag, was tijdens een kerstvakantie in de jaren tachtig. De BBC zond toen ’s nachts altijd oude films uit. Ik had geen idee naar wat ik ging kijken, maar was meteen verkocht. Grappig, pakkend en scherp, mijn eerste kennismaking met ‘The Lubitsch Touch’. En regisseur Ernst Lubitsch was de leermeester van die andere grootheid Billy Wilder, waarover acteur Jack Lemon ooit zei: ‘Ik geloof niet in God, ik geloof in Billy Wilder’. Zijn The Apartment uit 1961 vind ik ook een must-see, als is het maar om te weten hoe je spaghetti met een tennisracket kunt afgieten.
In het kader van mijn filmlocatie-trips heb ik ooit ook Saint-Marc-sur-Mer bezocht, waar Jacques Tati Les Vacances de Monsieur Hulot heeft opgenomen. In het strandhotel ter plekke hebben we nog eens naar de film gekeken. Nog steeds een pareltje, alleen al voor de klankband.”
Welke activiteit zou iedereen eens moeten proberen?
“Er bestaat bij sommige mensen de misvatting dat ze niet kunnen tekenen. Belachelijk. Iedereen kan tekenen, sommige mensen durven het gewoon niet meer. Hebben ze als kind slechte feedback gekregen op hun werkjes? Vinden ze tekenen tijdverlies? Geen idee, maar ik weet wel dat op een dorpspleintje gaan zitten en tekenen wat je daar ziet, een van de meest bevredigende dingen in het leven is. Of je uiteindelijke werk nu ergens op lijkt of niet, het kijken zelf is een soort meditatie. En elk onderwerp kan interessant zijn, een roestige vuilnisbak is soms mooier dan een kathedraal (en ook iets makkelijker, wat mooi meegenomen is voor mensen die denken dat ze niet kunnen tekenen).”
Welk voorwerp of welke uitvinding verrijkt volgens jou het leven?
“Onlangs was ik nog op bezoek in het Plantin-Moretus Museum in Antwerpen, dus ik ga voor het wonder van de boekdrukkunst. Toch ongelooflijk dat je naar letters op papier kan staren en daardoor op reis kan gaan in je hoofd.”
Verklap ons tot slot een geheimpje…
“Het is altijd fijn om iets te leren uit een film of boek. Van de film Julia & Julia herinner ik me niet zoveel, maar wel deze belangrijke les: don’t crowd the mushrooms. Als je paddenstoelen bakt, geef ze dan de ruimte. Mijn leven - en ook mijn champignonsaus - is sindsdien nooit meer hetzelfde geweest.”
Welk voorwerp of welke uitvinding verrijkt volgens jou het leven?
“Onlangs was ik nog op bezoek in het Plantin-Moretus Museum in Antwerpen, dus ik ga voor het wonder van de boekdrukkunst. Toch ongelooflijk dat je naar letters op papier kan staren en daardoor op reis kan gaan in je hoofd.”
Verklap ons tot slot een geheimpje…
“Het is altijd fijn om iets te leren uit een film of boek. Van de film Julia & Julia herinner ik me niet zoveel, maar wel deze belangrijke les: don’t crowd the mushrooms. Als je paddenstoelen bakt, geef ze dan de ruimte. Mijn leven - en ook mijn champignonsaus - is sindsdien nooit meer hetzelfde geweest.”
