Drie boeken op de nachtkast van ... Gideon Kiefer

“Tot dusver wist ik heel weinig over het leven van Bruegel”, zegt Gideon, “maar deze biografie schetst alvast een bijzonder boeiend beeld van de kunstenaar en zijn tijd.” Je zou denken dat de tijd van Bruegel obscuur en statisch is. “Niets is minder waar, er was in die tijd heel veel aan de gang dat de onderstroom van de geschiedenis grondig veranderde.”

Zoals vele kunstenaars bladert Gideon onaflatend in de talrijke kunsthistorische boeken in zijn bibliotheek, maar de keuze voor Bruegel en zijn tijd heeft voor hem ook een actuele waarde. In de expo in de Consciencebibliotheek komt hij oog en oog te staan met een andere oude meester: Albrecht Dürer, voor wie hij grote bewondering heeft.

Wie in het werk van Gideon tekenen zoekt van enige invloed van de oude meester is er echter aan voor de moeite. Deze studies dienen als onderlaag voor zijn werk, dat meer rechtstreeks beïnvloed wordt door de volgende boeken die hij bovenhaalt.

Zijn stapeltje boeken over klimaatveranderingen, maatschappelijke crises en doemscenario’s voor de toekomst van de mensheid zwelt zienderogen aan.

Zo ligt momenteel het werk van Peter Brannen op zijn nachtkast, een studie van de vijf voorgaande periodes van massaal uitsterven die onze aarde in haar geschiedenis heeft gekend, als gevolg van opwarming, afkoeling, giftige gasvorming en inslagen van asteroïden. Dit onderzoek dient ook als argument voor een toekomstvisie die niet meteen rooskleurig oogt.

Deze visies vormen de zichtbare voedingsbodem voor zijn kunst. De toekomst neemt hierin vaak een absurde vorm aan, als stond de mens ergens in de toekomst perplex en verweesd te kijken naar de schade die hij zelf heeft aangericht. Hij neemt wanhopige, vruchteloze pogingen om de schade te beperken, of tenminste terug te keren naar een meer oorspronkelijke, natuurlijke staat. Gideon oordeelt niet, of wil tenminste geen moraliserend verhaal vertellen, hij wijst ons enkel op de mogelijkheid van een doemscenario, en de gevolgen ervan voor de mens. In zijn werk komt het thema dan ook tegelijk zwaarmoedig als humoristisch aan bod.

Het is een dubbelzinnigheid die zeker in het werk van de Amerikaanse cartoonist Chris Ware terug te vinden is. Gideon haalt eerst een boek uit diens reeks The Acme Novelty Library tevoorschijn, in een mum van tijd verschijnt zijn hele collectie op tafel.

De voorliefde van Gideon voor de stripkunst is niet toevallig. Als kind had hij al grote bewondering voor het werk van Hergé en diens uitgepuurde tekenstijl. Die vind je ook in het werk van Chris Ware terug, maar het onderwerp en de innoverende verhaallijnen van de cartoonist brengen het medium nog een aantal stadia verder, of hoger. Zijn strips gaan over sociaal isolement en emotionele turbulenties, waarin de tekenaar zichzelf wegcijfert en het verhaal via talrijke vertakkingen meerdere betekenislagen tegelijk bewandelt, in een bevreemdende mix van droefgeestigheid en humor. Het geheel is vaak een kunstwerk op zich, ook al om de bijzondere formaten en de uiterst zorgvuldige vormgeving van zijn boeken.

Er zijn zo’n boeken die je danig vaak hebt gelezen dat ze zijn verankerd in het geheugen en in het denkpatroon. Je hoeft ze niet meer te herlezen om ze te herbeleven of ze om het even waar en wanneer te kunnen raadplegen. Dat is zeker het geval van Chris Ware in de gedachtegang van Gideon. Wie goed kijkt vindt talrijke knipogen terug naar Ware in zijn werk.