10 jaar Dans! Dichter! Dans! “Een rokerig café met whisky en bluesmuziek werd hun uitgangspunt”
Wat gebeurt er wanneer poëzie en muziek elkaar ontmoeten op een podium? Voor Dans! Dichter! Dans!, een Vlaams platform dat tekst en muziek samenbrengt, vormt dit de kern van een artistiek avontuur dat inmiddels tien jaar loopt. In een gesprek met enkele sleutelfiguren achter het project, reflecteren we op een decennium aan experimenteren, verbinden en groeien.
Toen Tim Thomaes een decennium geleden op zoek ging naar een podium waar hij zijn teksten samen met een muzikant zou kunnen brengen, vond hij nergens een plek die zijn concept ondersteunde. In plaats van de moed te verliezen, nam hij het heft in eigen handen. ‘Misschien ben ik niet de enige die zoiets zoekt,’ dacht hij, en hij besloot een eigen initiatief op te starten. Dit resulteerde in de allereerste editie van Dans! Dichter! Dans! op 29 april 2015. Op dat podium in Bar Lucy in Antwerpen stonden Tiemen Hiemstra, Xandry van den Besselaar, Marijn Sikken, Michiel Kroese en Lennert Van Hoof. Wat kleinschalig in verschillende cafeetjes begon, moest al snel uitwijken naar grotere locaties. ’We ontgroeiden de cafés en konden gebruik maken van de concertzaal van jeugdhuis Kavka in Antwerpen, waar we ook bands programmeerden en soms tweehonderd man trokken,’ vertelt Tim. Maar zonder budget bleek ook dit op termijn niet houdbaar.
Dat veranderde vier jaar geleden, toen de organisatie een nieuwe structuur als vzw aannam en met de steun van partners kon professionaliseren. Dans! Dichter! Dans! richt zich sindsdien op de samenwerking tussen beginnende literaire makers en muzikanten. Dit gebeurt niet alleen door hen een podium te bieden, maar ook via coaching en begeleiding. ‘We streven naar kwaliteit, zodat de performances ook op andere podia kunnen worden gebracht,’ legt Tim uit. Dans! Dichter! Dans! is in Vlaanderen en Nederland de enige organisatie die de combinatie van tekst en muziek aanbiedt als platform.
Kunst in Symbiose
Wat maakt de combinatie van woord en muziek zo krachtig? Voor Stefanie Huysmans-Noorts, de artistiek leider van Dans! Dichter! Dans!, ligt de magie in de symbiose tussen de twee kunstvormen. ‘Woorden hebben ritme, melodie en metrum, net zoals muziek,’ legt ze uit. ‘Maar muziek raakt je zintuigen rechtstreeks, op een manier waarop taal dat niet altijd kan. Samen versterken en verrijken ze elkaar.’ Het verweven van woorden en klanken begint telkens bij improvisatie. Schrijvers en muzikanten komen samen in repetitiesessies, waar de teksten als vertrekpunt dienen. ‘De muzikanten zoeken naar het geluid dat ze al in de tekst horen,’ vertelt Melanie Asselmans, projectmedewerker en zelf een voormalig performer bij Dans! Dichter!
“Muziek raakt je zintuigen rechtstreeks, op een manier waarop taal dat niet altijd kan. Samen versterken en verrijken ze elkaar.”
Wat maakt de combinatie van woord en muziek zo krachtig? Voor Stefanie Huysmans-Noorts, de artistiek leider van Dans! Dichter! Dans!, ligt de magie in de symbiose tussen de twee kunstvormen. ‘Woorden hebben ritme, melodie en metrum, net zoals muziek,’ legt ze uit. ‘Maar muziek raakt je zintuigen rechtstreeks, op een manier waarop taal dat niet altijd kan. Samen versterken en verrijken ze elkaar.’ Het verweven van woorden en klanken begint telkens bij improvisatie. Schrijvers en muzikanten komen samen in repetitiesessies, waar de teksten als vertrekpunt dienen. ‘De muzikanten zoeken naar het geluid dat ze al in de tekst horen,’ vertelt Melanie Asselmans, projectmedewerker en zelf een voormalig performer bij Dans! Dichter! Dans!, ‘het begint meestal bij een sfeer die de tekst oproept. Bij mij dachten de muzikanten bijvoorbeeld onmiddellijk aan een rokerig café met whisky en bluesmuziek – dat werd hun uitgangspunt.’
Deze vorm van matchmaking, waarin de muzikale genres variëren van jazz tot elektronica, biedt eindeloze mogelijkheden. De improvisatie eindigt niet tijdens de repetities, maar zorgt ook voor verrassende momenten op het podium. ‘Soms ontdek je als performer nieuwe lagen in je eigen tekst,’ zegt Stefanie. ‘Muziek kan verborgen betekenissen naar voren brengen en zo een nieuwe dimensie aan een verhaal toevoegen.’ Bovendien biedt muziek performers een zekere veiligheid: ‘Met een muzikant naast je ben je nooit alleen. Het helpt je het podium zelfverzekerd te betreden.
“Het is fantastisch om artiesten te zien groeien en schitteren. Er zijn zoveel stemmen die het verdienen te worden gehoord.”
Dans! Dichter! Dans! heeft een lange weg afgelegd van de eerste optredens in kleine cafés tot het professioneel platform dat het nu geworden is. Het team, dat geen kantoor heeft en voornamelijk via e-mail en WhatsApp vergadert, bestaat uit een groep enthousiastelingen met uiteenlopende rollen. Stefanie bepaalt de dramaturgische lijn en coacht de schrijvers, terwijl Ruben De Maesschalck de muzikanten begeleidt. Melanie coördineert de evenementen, en social media worden verzorgd door Lynn Van Kerckhove. Tim blijft het zakelijke aanspreekpunt. Het selectieproces voor de schrijvers is een belangrijke pijler van Dans! Dichter! Dans!. Idealiter wordt gewerkt met een open call rond een festivalthema, maar door onzekerheden rond subsidies is dit niet altijd haalbaar. Melanie legt uit: ‘Wanneer een gethematiseerde open call niet mogelijk is, kijken we naar de doorlopende aanmeldingen en eerdere inzendingen. Ook aanbevelingen uit ons netwerk spelen een rol.’ Voor muzikanten verloopt de selectie anders: zij worden vaak gerekruteerd via het Conservatorium van Antwerpen, waar de organisatie een partnership mee heeft en studenten zich kunnen inschrijven voor het project als keuzevak. Daarbij wordt gelet op de samenstelling van de band en wordt er gezocht naar een goede balans tussen instrumenten.
“We willen artiesten kunnen ondersteunen op basis van hun specifieke behoeften, met ruimte voor hun eigen muzikaal-poëtische visie en ideeën.”
De afgelopen tien jaar hebben voor vele onvergetelijke momenten gezorgd. Een hoogtepunt voor Tim en Stefanie was de eerste editie na de heropstart van Dans! Dichter! Dans! in Het Bos in 2022, vertelt Tim: ‘Dat was onze allereerste professionele editie en het voelde als thuiskomen. Hoewel het een corona-editie was en er nog altijd beperkingen golden, beseften we wel het potentieel dat het nog in zich had.’ Voor Melanie ligt de voldoening in de impact op artiesten. ‘Het is fantastisch om artiesten te zien groeien en schitteren. Er zijn zoveel stemmen die het verdienen te worden gehoord.’ Stefanie voegt eraan toe dat de grootste verandering misschien wel de professionalisering is geweest. ‘We zijn niet alleen artistiek gegroeid, maar ook op menselijk vlak. We denken na over hoe we een veilige en inspirerende werkplek kunnen creëren voor iedereen.’
Dromen voor de toekomst
Wat brengt de volgende tien jaar? Zowel Tim als Stefanie ziet groeipotentieel in het verder professionaliseren van Dans! Dichter! Dans!. ‘Mijn droom is om uit te groeien tot een volwaardig productiehuis,’ zegt Tim. ‘We willen artiesten kunnen ondersteunen op basis van hun specifieke behoeften, met ruimte voor hun eigen muzikaal-poëtische visie en ideeën.’ Melanies eigen verhaal illustreert hoe Dans! Dichter! Dans! een springplank kan zijn voor beginnende schrijvers en dichters. Haar eerste betaalde opdracht als schrijver kreeg ze dankzij het platform.
‘Ik herinner me nog exact de dag dat ik te horen kreeg dat ik mee mocht doen,’ vertelt ze. ‘Het was een druilerige winterdag, en ik sprong een gat in de lucht. Ik ben een enorme Kae Tempest-fan; in hun voetstappen wou ik zo graag eens muziek en poëzie combineren. Dat heb ik mogen doen, en dat ga ik nooit vergeten.’ Stefanie droomt van een meer geïntegreerde artistieke aanpak. ‘Ik zou graag zien dat performers en muzikanten intensiever samenwerken. Bijvoorbeeld door meer tijd te kunnen besteden aan het creëren en combineren van teksten en muziek tijdens residenties, in plaats van alleen rondom optredens.’
Dans! Dichter! Dans! is in de loop der jaren uitgegroeid tot meer dan een podium; het is een gemeenschap en een plek waar woord en muziek verweven worden tot iets groters dan de som van beide. Voor de vele artiesten en muzikanten die eraan deelnamen, blijft het een unieke ervaring. Of zoals Stefanie het verwoordt: ‘Dans! Dichter! Dans! is een droom voor elke performer. Het laat zien dat kunstvormen elkaar niet alleen kunnen versterken, maar ook verrijken op manieren die je nooit had kunnen voorspellen.’ Die droom, die ondertussen al tien jaar aan het groeien is, wordt dit jaar gevierd met een groot feest in De Roma in Antwerpen op 17 april, met een avond avond vol muzikale spoken word-improvisaties, muziek en woordkunst. Bovendien zal op paukeslag.org, het platform voor levend poëzie-erfgoed van Poëziecentrum, een digitale tentoonstelling verschijnen waarin tien jaar Dans! Dichter! Dans! uitvoerig wordt gedocumenteerd. Op zoek naar verschillende manieren en vormen waarin poëzie tot leven kan komen, blijft Dans! Dichter! Dans! een toonbeeld van experiment en groei. Wat tien jaar geleden begon als één idee, is nu een beweging gedragen door verschillende gepassioneerde handen. Voor hen is het duidelijk dat woorden zullen blijven dansen en muziek zal blijven spreken, op een podium en ver daarbuiten.
Win tickets
Vier samen met Dans! Dichter! Dans! hun tienjarig bestaan op 17 april in De Roma in Antwerpen. Inschrijven kan tot en met donderdag 10 april, dus zorg ervoor dat je snel meedoet!
